18-20 fevral kunlari Qatarda BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish ishtirokida Afg‘oniston bo‘yicha maxsus vakillarning ikki kunlik konferensiyasi bo‘lib o‘tdi. Shu bilan birga, bu mamlakatda hukmronlik qilayotgan “Tolibon”ning o‘zi ham unda ishtirok etmadi, bu esa aslida uning ahamiyatini pasaytirdi. Chunki BMT bu holatda faqat o‘z pozisiyasini bildirishi mumkinligi aniq edi, buning ta’siri juda va juda cheklangan bo‘lishi mumkin. Ushbu konferensiya Afg‘oniston atrofidagi voqealar rivojiga qanday ta’sir qilishi mumkin, Kazinform agentligi xalqaro sharhlovchisi materialini o‘qing.

Nega “Tolibon” Qatarga kelmadi?

Biroq hozirgi sharoitda Afg‘oniston atrofidagi voqealar rivoji uchun bunday konferesiya o‘tkazilishining o‘zi juda muhim. Bosh kotib Guterrishning aytishicha, “Tolibon” amalda tan olishni anglatuvchi qabul qilib bo‘lmaydigan shartlar qo‘ygan. “Tolibon” so‘nggi yillarda ularning hukmronligi tanqid qilinmasligi uchun faqat Afg‘oniston vakili bo‘lishini talab qildi.

Qolaversa, ular ushbu konferensiya kun tartibiga rozi emasligi aniq. Chunki ular, jumladan, milliy ozchilik vakillarining hokimiyatda ishtirok etish mexanizmini nazarda tutuvchi inklyuziv hukumat masalalarini muhokama qilishgan. “Tolibon” fikricha, bu mutlaqo kerak emas, chunki ularda hokimiyatda bir necha o‘zbek va tojik bor va bu yetarli. Bunda ular etnik tamoyilga ham amal qilmaydilar, garchi bu asosan pushtunlar harakatidir. To‘g‘rirog‘i, ular ma’naviy va dunyoviy tamoyillarni birlashtirgan yetakchilar bo‘lgan va qandaydir tarzda milliy masalani hisobga olishning hojati yo‘q bo‘lgan musulmonlar jamiyatini tashkil etish mantiqidan kelib chiqadi.

“Tolibon” va xalqaro hamjamiyat o‘rtasidagi Dohadagi navbatdagi konferensiyada ishtirok etishni imkonsiz qilgan yana bir katta qarama-qarshilik ayollar huquqlari bilan bog‘liq. Guterrish “Tolibon”ni ayollar va qizlar “uzoq muddatli tinchlik va taraqqiyot”ni xohlasa, ularga nisbatan cheklovlarni olib tashlashga chaqirdi. Ammo bu yerda “Tolibon” ham tan olish niyatida emasligi aniq. So‘nggi paytlarda, aksincha, Afg‘onistonda ayollarning ahvoli yomonlashgani haqida ko‘plab xabarlar tarqaldi. “Tolibon” erkaklar hamrohligisiz ko‘chaga chiqqanlarni hibsga oladi.

Ammo hamma narsa boshidan ayon bo‘lsa, Afg‘oniston bo‘yicha navbatdagi xalqaro konferensiya, ayniqsa, ularning vakillari ishtirokisiz o‘tkazilishi nega kerak edi? Bu holatda, eng muhimi, sahna ortida nima sodir bo‘lganligidir. Bu voqea birinchi navbatda Qatar poytaxti Dohada bo‘lib o‘tdi. Bu ushbu davlat va boshqa Fors ko‘rfazi davlatlarining Afg‘oniston masalasidagi rolini ko‘rsatadi.
Manba: www.aniq.uz